کتاب چرا و چگونه مردم ایران انقلاب کردند؟  به واکاوی نظریات مختلفی می‌پردازد که در مورد علل انقلاب مطرح شده و تحلیلی از این رخداد را ارائه می‌دهد و روند تحولاتی را که به انقلاب ایران شکل داد بررسی می‌کند.

درباره‌ی کتاب چرا و چگونه مردم ایران انقلاب کردند؟

انقلاب به عنوان یک پدیده اجتماعی – سیاسی در مقایسه با سایر پدیده‌های مشابه بندرت اتفاق می‌افتد و انقلاب اسلامی ایران به عنوان یکی از انقلاب‌های مهم قرن بیستم یکی از این وقایع نادر بوده است؛ به طوری که کمتر کسی قبل از شروع ناآرامی‌های انقلاب ایران و حتی مدت‌ها پس از سقوط شاه، اضمحلال نظام پادشاهی و استقرار نظام جمهوری اسلامی و برهم خوردن ثبات در جزیره خاورمیانه را پیش‌بینی می‌کرد. بر این اساس در مورد علل انقلاب و اینکه چرا مردم ایران انقلاب کردند، نظریات مختلفی مطرح شده است.

بررسی پژوهش‌های مرتبط با تبیین انقلاب اسلامی، نشان دهنده آن است که به طور کلی این مطالعات از چند منظر مختلف انجام گرفته است. برخی با رویکردهای فاقد چارچوب نظری خاص به بررسی انقلاب پرداخته‌اند. این نوع آثار جنبه تقریر خاطرات را دارند و نویسنده، خاطرات شخصی خود را از روزهای انقلاب و پیش از آن به رشته تحریر درآورده است.

نوشته‌های سیاستمداران رژیم پهلوی و مأمورین سیاسی و سفرای خارجی در ایران و خاطرات و نوشته‌های اشخاص مهم و کلیدی رژیم پهلوی به طور عمده در این گروه قرار می‌گیرند. این تحلیل‌ها به طور کلی وقایع مختلف زمانی یا موضوعی مستند است و مؤلف تلاش می‌کند بر اساس ذهنیت خود بین آن‌ها ارتباط ایجاد کند.

وی یک سلسله عواملی مثل شخصیت‌ها، شرایط اقتصادی، ساختار اجتماعی، وضعیت نظامی، ارتش و غیره را در کنار هم قرار می‌دهد تا انقلاب را توضیح دهد. ویژگی اینگونه تحلیل‌ها این است که فاقد چارچوب نظری هستند. البته برای مطالعات علمی این آثار از نظر تحلیلی بی‌ارزش نیستند می‌توان آن‌ها را به عنوان مواد خام برای مطالعه انقلاب ایران به کار برد، این آثار همچنین نکاتی را هم مطرح می‌کنند که باید به طور خاص بدان توجه کرد. در کتاب چرا و چگونه مردم ایران انقلاب کردند؟ وقایع ۱۳ ماه سرنوشت ساز در انقلاب ایران یعنی تحولات سیاسی از دی ماه ۵۶ تا بهمن ۵۷ در ایران بحث خواهد شد.

در بخشی از کتاب چرا و چگونه مردم ایران انقلاب کردند؟ (Why And How Did The Iranian People Make A Revolution) می‌خوانیم:

در دوران پهلوی ساختار فرهنگی اجتماعی کشور بتدریج به جای تأکید بر نوعی توازن بین مؤلفه‌های فرهنگی مذکور، به سمت دو قطبی بودن میل پیدا کرد. این روند با تأکید بر قرائت‌های خاصی از تجددگرایی و شبه مدرنیسم تشدید شد. در این قرائت خاص از تجدد، که قرائت حاکم در دوران پهلوی‌ها محسوب می‌شد، حذف فرهنگ بومی به عنوان فرهنگ سنتی و جایگزین کردن آن با فرهنگ مدرن و غربی مهمترین اولویت کاری تجددگرایان محسوب می‌شد.

این گروه با تأکید بر تجربه غرب معتقد بودند که تا فرهنگ تغییر نکند و انسان مدرن (modern man) شکل نگیرد، نمی‌توان اصلاحات اقتصادی لازم را در جامعه شکل داد. با تأثیرپذیری از مکتب مدرنیزاسیون در اروپا و آمریکا، مخالفت و مبارزه علیه فرهنگ بومی و مذهبی که مهمترین مانع توسعه کشور قلمداد می‌شد را، ادامه دادند و تمام تلاش خود را برای حذف آن و جایگزینی با فرهنگ جدید به کار بردند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
مقدمه
گفتار اول: چرایی انقلاب در نظریات مختلف
گفتار دوم: چرا مردم ایران انقلاب کردند؟
الف. علل ساختاری رخداد انقلاب اسلامی در ایران
ب. علل ارادی رخداد انقلاب اسلامی
گفتار دوم: ۱۳ ماه سرنوشت ساز درانقلاب ایران
جمع‌بندی
منابع